Selasa, Februari 26, 2008

batunadua batak ...horasss ma di hita sude ate!!!!!... ""'"DALIHAN NA TOLU"""


DALIHAN NA TOLU

Monang Naipospos

Dung lam lam humusor gadu sian tuhe lam mago ma tohap ni angka raja sian tonga-tonga ni halak Batak. Dienet ma “hasahalaon” ni angka raja na hot di adat pator ni uhum i marhite sian angka parbinotoan naimbaru. Tarenet ma sada sian “suhu/suhi” ni ampang naopat i dung ro angka “raja naimbaru” na so pola ampit tu adat dohot uhum Habatahon nunga boi gabe raja. Punggur punggur pe nunga dibahen sapa, jolma na gurdung pe nunga bangkit jadi raja. Nunga habang bisuk songgop oto. Habang ma hasahalaon sian angka “raja napinaraja” i. Ise na boi manggumpar, palipe uhum, paunsat tohap, mamungka uhum naumbaru, ima bangkit bage raja. Mardongan hagogoon ni panjaja dohot angka nabisuk asa tunduk halak Batak tu penjaja, mulai sian i ma parhusoran ni hasintongan ni adat dohot uhum i.
Ianggo halak na satataring, ima na solhot partubu manang ompu martinodohon. Nasida do nanidokna sapangharoanan uju tubuan poso poso rap dohot angka �partubu� na andap di huta i. Ianggo tung hula-hula ndang tung dohonon i dongan sapangharoanan lumobi molo dao hutana.

Molo mangan di jabu, tar jonok ni tataring do nasida hundul, molo tung ro pe haha angina tu jabu uju mangan nasida, boi do paadopadop jonok ni tataring i. Alai molo dung hulahula do na ro, ingkon sumurut ma nasida sian i tar tu halangulu songon na pasangaphon. I ma paboa na pulik tataring do iba sian hula hula.
Di ginjang ni tataring i di paojak ma tolu batu ojahan ni sada pardahanan, ima nigoarna dalihan. Molo ditambai dua nari gabe lima, nunga boi dua pardahanan. Ditudoshon do natolu i panuhuhan ni ulaon dohot angka parungkilan. Molo naeng mamungka ulaon sada halak, dipaboa do sangkapna i tu boruna tangkas dohot hulahula tangkas asa ditiroi dohot ditungkoli. Boi do tungkolan ulaon ni iboto/boruniba sian pingkiran dohot sinadongan, sian na so siantoan ni manang ise, ima tanda sada panuhuhon songon dalihan natolu. Dang olo hulahula tangkas paloas murak boruna di ulaonna, songon i nang boruna di ulaon ni hula hulana. Alai dang dipatarida i molo dung di mangajana, tong do nasida be masitunggu singirna songon parjuji dalu dibagasan ruhut ni paradaton di jolo ni raja, masipaniho uduranna be.
Tihas do molo pinatudu panuhuhon ni dalihan natolu i di tonga ni alaman diantaran nabidang loloan mangajana. Paurak na mardongantubu do i.

Suang songon i do nang di angka parungkilan. Molo marsalisi na marhaha maranggi di angka parbagianan sian natorasna, sai jumolo do dipature angka na mardongantubu. Molo maol, di jou ma boruna ai boru do bungkulan pature angka roha ni hula hula na sai olo padeha-deha songon pat ni hoda-hoda. Molo dang boi sahat ro disi, di jou ma tulangna (hula-hula) ibana ma mamboan “piso” manggotap hapulotan sibahen narundut marhite angka poda nauli laos mandimpuhon marojahan dibagasan pasupasu hangoluan. Mangolophon ma saluhut nasida di sude parbue ni pardengganan. Ima sada nari tanda sada panuhuhon songon dalihan natolu. Ima umbahen dipodahon natua tua; bada dijabu ndang boanon tu alaman, bada dialaman ndang boanon tu balian. Suang songon i nang sabalikna, bada sian alaman ndang boanon tu jabu. Jala didok muse do asa ganup masidalo tataringna masitutung dalihanna.
Dipinsang natuatua do; unang pinaganjang silanjabuhit pagodang burian. Molo miling dalihan, ndang boi manuhuk parungkilan na masa di rumatangga i, marpogu ni alaman ma ujungna. Tonggoon ma angka raja, mapurpur ma haurahon i marbanua-banua, ai nunga dipatedak luha ni tataringna, silbak ni dalihanna tu antaran nabidang, Raja ma manimbang nasida. Dison ingkon ojak do sian suhu ni ampang naopat ai dang tarpatumang be dalihan natolu. Boi do ro disi hula hula dohot boru natumimbo, asa tongam jala tunggun loloan niadopan ni Raja silehon timbangan.

Molo ndang boi be angka suhu ni ampang naopat on, paturehon parungkilan i, “marsanti” ma angka Raja i unang tuat sapata tu nasida jala unang “munsat” hasahalaonna. Didok ma i; dihunduli holbung holbung dipagohon balikkuhu dipaojak pinangan ni ari, marmangmang ma nasida tu sahala ni angka Raja, sahala ni natuatua mangido tu Mulajadi mangalehon uhum natingkos.
Parniahapan nadokdok do i di angka Raja na marsuhu i ampang naopat ai “pipot” ulaonna. Hundul di natipak do nasida, alai ingkon songon na di holbung-holbung ma, mangalehon pasu pasu hian ma, alai gabe pago uhum ma, ingkon manjalo uparaja hian ma, alai ingkon mamulung parbue santi ma, ingkon maminta tamba ni hasahalaon hian ma, alai gabe “marmangmang” ma.
Alang so dohonon do adong loloan suhu ni ampang naopat nuaeng on di halak Batak, alang so dipatarida, alang so tarhilala. Dalihan natolu do na marbanuabanua tu desa naualu nang pe naung martonga ni alaman, hape, di jabu do ojahan ni i, jala angka na sumolhot do masiadopan disi.
Sian on boi dapot idaon, pandohotan ni sada ni tahi di sangkap nauli dohot panotasan ni angka parungkilan sada rumatangga do hasuhuton ni dalihan natolu, alai molo dung pandohotan ni hasintongan ni adat dohot uhum di adopan ni Raja, hasuhuton ni suhu ni ampang naopat nama.

0 Komentar:

Posting Komentar

Berlangganan Posting Komentar [Atom]

<< Beranda